خارخاسک گیاهی علفی و یک ساله است که از خانواده اسپندیان میباشد و در اکثر نقاط کره زمین از جمله مناطق مختلف کشورمان پراکنده شده است. خارخاسک در طب سنتی چین و هند، داروی پر استفادهای میباشد ولی در آمریکا و استرالیا به عنوان علف هرز سمی به آن نگاه میکنند. کلیه قسمتهای این گیاه از جمله میوه، دانه، برگ و ریشه قابل استفاده میباشد.
از نامهای دیگر خارخاسک میتوان به شکر خنج، خارسه گوش، هرواد و شکوهنج نام برد. خارخاسک گلهای زرد کوچکی دارد و ساقه آن از کرکهای ابریشمی پوشیده شده است.
خارخاسک یک ادرار آور طبیعی است و میتواند به دفع سنگ کلیه از بدن کمک نماید. مصرف روزانه آن به کنترل سطح قند خون منجر میگردد. افراد دچار ناباروری و بخصوص مردانی که ناتوانی جنسی در تولید اسپرم دارند، میتوانند از این گیاه جهت حل این مشکل کمک بگیرند. خانمهایی که در سنین یائسگی هستند، جهت کاهش گُرگرفتگی، اضطراب و افسردگی مختص این دوران بخاطر تغییر هورمونهای زنانه با مصرف خارخاسک بر این مشکلات غلبه خواهند نمود.
خارخاسک به افزایش قدرت بدنی و سرزندگی و بهبود ماهیچهها و افزایش انرژی بدن کمک مینماید. مردانی که دچار مشکل بزرگی پروستات هستند، میتوانند با مصرف سه ماه خارخاسک و ادویه کاری، علائم این عارضه را کاهش دهند.
مصرف روغن خارخاسک بطور مؤثری به رفع التهابات و آکنه پوستی در افراد مبتلا به اگزما و دارای سوزش کمک مینماید. خارخاسک همچنین باعث کاهش علائم پیری و رفع چین و چروک و استهلاک ماهیچهای بدن میگردد.
از دیگر خواص این گیاه دارویی میتوان به کاهش کلسترول و افزایش سلامت قلب، مبارزه با کیستهای تخمدانی در خانمها، تقویت کلیه و رفع عفونتهای آن و پاکسازی دستگاه گوارش و رودهها اشاره نمود.
خارخاسک به صورت چای گیاهی، دمنوش، عرقیجات، روغن، پودر و کپسول در بازار موجود است که باید با مشورت و دستور پزشک طب سنتی مورد استفاده قرار گیرد.
میزان مجاز مصرف عرق خارخاسک دو نوبت در روز به اندازه یک فنجان میباشد. دمنوش این گیاه را نیز میتوان سه نوبت در روز در حد یک قاشق مرباخوری استفاده نمود.
خارخاسک خاصیت قاعدهآوری در خانمها دارد و بخاطر احتمال سقط جنین، خانمهای باردار از مصرف آن منع شدهاند. همچنین افرادی که معده ضعیف و دارای ترشح زیاد اسیدی دارند، در صورت مصرف به سوزش و رفلاکس معده دچار میگردند. بعضی داروهای فشار خون و دیابت با خارخاسک تداخل دارویی ایجاد میکنند که باید در این زمینه با پزشک مربوطه مشورت صورت گیرد.
خارخاسک از مواد شیمیایی رزین، تاش، آلکالوئید، پلیفنلها و انواع مواد معدنی مثل کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، گوگرد، ازت و کلر تشکیل شده است. مواد دیگر گلیکوزیدی و قندهای رامنوز، آرابینوز هم در خارخاسک موجود است.
گیاه خارخاسک دارای طبیعت گرم و خشک است ولی عرق خارخاسک که از شاخ و برگ و گل این گیاه تهیه میشود، طبیعتی سرد دارد.
گیاه دارویی خارخاسک را باید از منابع معتبر و برندهای شناخته شده و مشهور تهیه نماییم که در ساخت آن، نکات بهداشتی و خالص بودن این دارو را مد نظر قرار دادهاند و بتوانیم از کیفیت و زمان انقضاء آن اطمینان مورد نیاز را کسب نماییم. همچنین شرکت یا کارخانه تهیه کننده باید دارای آدرس و مشخصات دقیق تولید بوده و در بازار شناخته شده و قابل پیگیری باشد.