صمغ یا شیره جاوشیر از گیاه دارویی جاوشیر (Prangos ferulacea) استخراج میگردد که یک گیاه علفی چندساله میباشد و حدود یک متر ارتفاع دارد. این گیاه دارویی در مناطق جنوب کهکیلویه، استانهای اصفهان، کرمانشاه، لرستان، دامنههای البرز و شهرستان شوش و بعضی مناطق دیگر کشور رویش میکند. جاوشیر با نامهای دیگری مانند جاشیر، جواشیر، گاوشیر، جوواشور، کوشیر و جاوشی نیز خوانده میشود.
صمغ جاوشیر دارای بویی ناخوشایند و طعمی تند است. رنگ سطح خارجی آن قرمز و تیره است و در روزهای گرم هنگام خروج از شکافهای گیاه جاوشیر به دست آمده و به تدریج سفت و سخت میگردد.
از صمغ جاوشیر جهت درمان یرقان و مبارزه با سموم بدن استفاده میگردد. افرادی که دچار تکرر ادرار و قطرهقطره آمدن هستند با مصرف صمغ جاوشیر میتوانند به بهبود این عارضه کمک نمایند. صمغ جاوشیر ضد نفخ است و از آن برای کاهش نفخ معده و نفخ رحم استفاده می گردد. جهت دفع سنگ کلیه و مثانه و درمان نقرس نیز مصرف این ماده توصیه شده است. اشخاصی که دچار عطش روزانه و مصرف زیاد آب هستند میتوانند با استفاده از صمغ جاوشیر عطش خود را رفع نمایند.
از دیگر موارد درمانی صمغ جاوشیر میتوان به تسکین درد سیاتیک، سردرد، فلج، صرع کودکان، رعشه، بهبود بینایی و درمان نقرس نیز اشاره نمود.
از دم کرده صمغ جاوشیر نیز جهت ایجاد آرامش و رفع اضطراب و تقویت سیستم عصبی استفاده میگردد. ریختن چند قطره از محلول صمغ جاوشیر در آب درون گوش میتواند سنگینی و کاهش شنوایی را برطرف نماید.
میزان مصرف متعادل صمغ جاوشیر مقدار 5 گرم در روز است که میتوان با خرد کردن آن استفاده نمود. همچنین جهت تسکین درد دندان بر روی دندان کرم خورده مالیده میشود. گاهی بصورت ضماد نیز بر روی محل درد و گازگرفتگی حیوانات مصرف میگردد. همراه با عسل، مرزنجوش و یا آب گرم نیز میتوان آن را مصرف نمود. گیاه جاوشیر خواص فراوانی دارد و از برگ، دانه و ریشه آن نیز در طب سنتی و صنایع دارویی استفادههای فراوانی میگردد.
مصرف این گیاه دارویی برای خانمهای باردار و خانمهای شیرده منع شده است. گیاه جاوشیر با توجه به این که جزو گیاهان سمی به حساب میآید، باید استفاده از برگ و صمغ آن زیر نظر پزشک بوده و بصورت متعادل مصرف شود. بهتر است جهت تعدیل با مرزنجوش استفاده گردد.
صمغ گیاه جاوشیر حاوی انواع اسانسهای روغنی با ترکیبات اصلی آلفاپینن، بتاپینن و بتافلاندرن است.
صمغ جاوشیر دارای طبع گرم و خشک است و برای درمان بیماریهای سرد بلغمی بیشتر به کار گرفته میشود.
هنگام خرید صمغ جاوشیر باید توجه داشت که اگر از نمونه فلهای این محصول در عطاریها و فروشگاهها خرید میکنید باید به بهداشت و تازگی آن توجه کافی داشته باشید ولی با توجه به این که امروزه عرضه صمغ جاوشیر توسط شرکتهای مختلف دارویی و فروشگاههای معتبر اینترنتی انجام میگردد بهتر است که از نمونههای بستهبندی و دارای استانداردهای تولید و بهداشت با اطمینان خرید نمایید.